นกฮัมมิ่งเบิร์ด (hummingbird)

นักชีววิทยาชาวฝรั่งเศสผู้เคยมีชีวิตอยู่ในสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 18 ได้เคยเอ่ยถึงนกฮัมมิงเบิร์ด (hummingbird) ว่าเป็นนกที่ธรรมชาติได้ประทานพรสวรรค์ให้มากเป็นพิเศษ เพราะมันมีลีลาการบินที่ตื่นตาตื่นใจที่สุดในโลกนกชนิดนี้มีลำตัวเล็ก น่ารัก คือมีความยาวไม่เกิน 6 เซนติเมตร มันมีปากที่ยาวเรียวและแหลม ปีกเล็กๆ ของมันสามารถกระพือได้เร็วถึง 80 ครั้ง/วินาที ทำให้มันสามารถลอยนิ่งอยู่ในอากาศและบินถอยกลังก็ยังได้เราพบเห็นนกชนิดนี้ได้ทั่วโลกโดยเฉพาะในประเทศที่ตั้งอยู่ระหว่างเส้นละติจูดที่ 5o เหนือและใต้ ถิ่นอาศัยของมันคือป่าที่มีภูเขา คนฝรั่งเศสเรียกมันว่า oiseaumouche แปลว่า นกที่ใหญ่กว่าแมลงวัน มันคือ beija flor ของคนสเปน ซึ่งหมายถึงนกที่จุมพิตดอกไม้ และคนคิวบาเรียนเรียกมันตรงไปตรงมาว่า zum zum ตามเสียงที่เขาได้ยินเวลามันบินนกฮัมมิงเบิร์ดตัวเมีย ตามปกติมีขนาดใหญ่กว่าตัวเล็กกว่าตัวผู้เล็กน้อย มันเป็นนกที่รักสันโดษ รู้จักรักและหวงแหนถิ่นอาศัยของมันมาก เมื่อใดก็ตามที่มันพบว่านกอื่นบุกรุกที่ที่มันเป็นเจ้าของ มันจะต่อสู้อย่างสุดฤทธิ์ นิสัยไม่ยอมและชอบต่อสู้นี้เอง ได้ทำให้ชาวอินเดียนเผ่า Astec ตั้งชื่อเทพเจ้าแห่งสงครามตามชื่อของฮัมมิ่งเบิร์ดในช่วงเดือนพฤษภาคม – มิถุนายน ฮัมมิงเบิร์ดจะเริ่มผสมพันธุ์ โดยจะใช้เวลานานไม่เกิน 2-3 วินาที มันทำรังโดยใช้ เช่น เปลือกไม้ และตะไคร่ ไข่ของมันมีขนาดเล็กกว่าเม็ดกาแฟ และจะต้องการฟักนาน 12-16 วันนกฮัมมิงเบิร์ดมักไม่ชอบการอพยพ แต่จะมีบางชนิดที่บินอพยพไกลเป็นพันกิโลเมตร จากบริเวณที่มีอากาศหนาวไปวางไข่ในบริเวณที่มีอากาศอบอุ่น ถึงแม้ว่าตัวของมันจะเล็ก แต่มันก็สามารถบินได้ไกลกว่าและนานกว่าสัตว์อื่นที่มีขนาดตัวใหญ่กว่ามันมาก เมื่อใกล้กำหนดที่มันจะอพยพ มันจะกินอาหารล่วงหน้าให้น้ำหนักตัวเพิ่มถึง 50 เปอร์เซ็นต์ ทั้งนี้ก็เพื่อสะสมไขมันที่มันจะต้องใช้ในการเดินทางไกล เปรียบเทียบกับคนที่หนัก 75 กิโลกรัมเขาจะต้องกินอาหารจนกระทั่งมีน้ำหนัก 110 กิโลกรัมให้ได้ภายใน 3 สัปดาห์จึงจะเก่งเท่านก

แต่คุณสมบัติที่โดดเด่นและน่าสนใจที่สุดคือ ความสามารถในการเก็บสะสมและปลดปล่อยพลังงานภายในตัวของมันในวารสาร Nature ฉบับเดือนพฤสจิกายน พ.ศ. 2538 R. Dudley แห่งมหาวิทยาลัย Taxas ในสหรัฐอเมริกาได้รายงานผลการทดลองที่แสดงให้เห็นว่า ฮัมมิ่งเบิร์ดมีพลังงานสะสมในร่างกายสูงมากกว่าสัตว์เลือดอุ่นที่มีกระดูกสันหลังทุกชนิดในโลก เพราะมันสามารถปล่อยพลังงานได้ถึง 133 วัตต์ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ในขณะที่คนสามารถถ่านเทพลังงานออกมาได้เพียง 15 วัตต์ต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมเท่านั้นเอง

Dudley ได้ให้ฮัมมิงเบิร์ดบินอยู่ในอากาศที่มีก๊าซฮีเลียมและออกซิเจน ดังนั้นอากาศที่เขาใช้ในการทดลองนี้จะมีความหนาแน่นน้อยกว่าอากาศธรรมดา เมื่อเป็นเช่นนี้ฮัมมิงเบิร์ดต้องใช้พลังงานในการบินมากกว่าปกติเพื่อให้ตัวลอยอยู่ในอากาศได้ เมื่อเวลาผ่านไปความหนาแน่นของออกซิเจนในห้องทดลองจะลดลงๆ จนถึงระดับหนึ่ง ฮัมมิงเบิร์ดจะหมดแรงบิน ณ เวลานั้น Dudley รู้ทันทีว่าพลังงานนกมีมากที่สุด เป็นเท่าไรตัวเลขที่เขาได้ทำให้เขารู้ว่า หากคนจะมีพลังงานเท่านกเล็กชนิดนี้ เขาต้องมีกำลังถึง 40 กำลังม้า โดยจะต้องกินอาหารวันละ 130 กิโลกรัม และต้องสามารถกำจัดพลังงานความร้อนในร่างกายให้หมดอย่างรวดเร็ว เพราะมิฉะนั้นร่างกายจะมีอุณหภูมิร่างกายจะสูงถึง 400 องศาเซลเซียส

Comet de Buffon มิได้พูดอะไรเพ้อเจ้อ ฮัมมิงเบิร์ดได้รับพรสวรรค์จากพระผู้เป็นเจ้าจริง

นกฮัมมิงเบิร์ด เป็นนกที่มีขนาดตัวเท่านิ้วหัวแม่มือ มีน้ำหนัก 5-6 กรัม และปีกที่ใช้โบกได้ 80 ครั้งต่อวินาที และกระดูกท่อนบนหมุนได้ 180องศา ซึ่งประกอบด้วยกระดูกที่มีรูปร่างคล้ายมือ มีข้อต่อเชื่อมกัน จนทำให้เกิดเสียงหึ่งเบาๆ ขนหางคล้ายใบพายสามารถบังคับทิศทางได้ทั้งซ้ายขวา และขึ้นลง ในขณะที่นกจ้องมองดอกไม้ มันจะใช้ปากเรียวยาวแล้วแลบลิ้นที่บางเหมือนเส้นด้ายออกจากจะงอยปากเล็กๆ เพื่อลิ้มรสน้ำต้อยในปริมาณมากกว่าน้ำหนักตัวกว่าหนึ่งเท่าครึ่ง โดยลิ้นสองแฉกดูคล้ายรางน้ำทำให้ดูดน้ำได้ถึง13 ครั้งต่อวินาที มีขนาดหัวใจเท่าผลองุ่น เต้นด้วยอัตราเฉลี่ย 500 ครั้งต่อนาทีขณะเกาะนิ่งบนกิ่งไม้ หรือ 1,200 ครั้งต่อนาทีขณะบินไล่กัน และ 30 ครั้งต่อนาทีในฤดูหนาวหรือขาดแคลนอาหาร

การใช้ชีวิตของนกเวลาเกือบร้อยละ 80 ของชีวิตเกาะอยู่บนขอนไม้ เป็นนกที่แข็งแกร่ง แต่เมื่อตายลง กระดูกที่เปราะจึงไม่เหลือเป็นฟอสซิล พฤติกรรมของนกที่มีความก้าวร้าวเพื่อรักษาอาณาเขตที่มีความต้องการจิบน้ำต้อยทุก 2-3 นาที โดยจะสู้กันเองเพื่อแย่งน้ำหวาน

นกเพศผู้ มีสีสดใสที่ช่วยดึงดูดนกเพศเมียเกิดจากเกล็ดขนาดจิ๋วที่มีอากาศภายในขน เพศเมียความเข้มของสีลดลง เพื่อพรางตัวจากสัตว์นักล่าเนื่องจากเลี้ยงลูกตามลำพัง นกฮัมมิงเบิร์ดเป็นสิ่งมีชีวิตตัวน้อยที่เปี่ยมด้วยความกล้าหาญและพละกำลัง

การกระพือปีก นกจะขับเคลื่อนกล้ามเนื้อปีกจะมีลักษณะคล้ายแมลงมากกว่านก จึงมีพลังมหาศาลกว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดอื่นเมื่อเปรียบเทียบมวลน้ำหนัก และทางเดินประสาทที่เดินทางได้เร็วทำให้เป็นนกที่คล่องแคล่วที่สุด นกแอ่น(นกนางแอ่น) เป็นญาติสนิทที่สุดของฮัมมิงเบิร์ด

การต่อสู้ของนกจะพบได้มากที่สุด บริเวณที่มีระบบนิเวศฯอุดมสมบูรณ์ เทือกเขาในทวีปอเมริกาในแนวเหนือ-ใต้ จะเป็นเส้นทางอพยพยอของนกเพราะอุดมด้วยดอกไม้ ส่วนแนวตะวันออก-ตะวันตกในทวีปแอฟริกา จะเป็นอุปสรรคทางธรรมชาติ และจะมีฮัมมิงเบิร์ดไม่กี่ชนิดปรับตัวเพื่อเดินทางได้ เช่น

Advertisements

REPORT THIS AD

ฮัมมิงเบิร์ดคอทับทิมจะรวมตัวกันในเม็กซิโกเพื่อกินแมลงและดูดน้ำต้อย ซึ่งสะสมไขมันและทำน้ำหนักเพิ่มขึ้นอีกเท่าตัวภายในหนึ่งสัปดาห์ เพื่อบินข้ามอ่าวเม็กซิโกโดยไม่หยุดพักเป็นเวลา 20 ช.ม. รวมระยะทาง 800 ก.ม.

ฮัมมิงเบิร์ดหัวสีน้ำเงิน จะนอนในถ้ำและหลับลึกในสภาวะกระตุ้นยาก เพื่อลดอัตราการเผาผลาญพลังงานไม่ให้หิวในตอนกลางคืน เป็นการปรับตัวเข้าสู่สภาวะจำศีลให้อุณหภูมิลดต่ำลงมากกว่า 40องศาฟาเรนไฮน์

อาหารหลักของนกฮัมมิงเบิร์ด คือน้ำต้อย คิดเป็นร้อยละ 90 ของอาหารทั้งหมด และนกจะตอบแทนโดยการนำเรณูให้ดอกไม้อื่นๆ ที่อยู่ห่างออกไป ซึ่งเป็นนักผสมเกสรดอกไม้ที่มีประสิทธิภาพอีกด้วย ซึ่มความสามารถในการมองเห็นรังสีอัลตราไวโอเล็ตเช่นเดียวกับแมลงหลายชนิด จึงเป็นการช่วยเสาะหาพรรณไม้ได้

ถิ่นที่พบนก พบในอเมริกาเหนือและใต้ รวมทั้งหมู่เกาะรอบๆ ที่เรียกว่าโลกใหม่ สามารถอาศัยอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่หลากหลายได้ ฮัมมิงเบิร์ดมีถิ่นอาศัยเฉพาะในทวีปอเมริกา มีจำนวนมาก และหลายชนิดพันธุ์ในบริเวณใกล้เส้นศูนย์สูตร และร้อยละ 95 ในโลกมีกำเนิดอยู่ทางใต้ของชายแดนสหรัฐฯ และเม็กซิโก โดยมีเพียง 16 ชนิดพันธุ์จาก 330 ชนิดพันธุ์ที่อาศัยอยู่เหนือเม็กซิโกขึ้นไป

ฮัมมิงเบิร์ดที่มีขนาดเล็กที่สุดมีน้ำหนักน้อยกว่า 2 กรัม อยู่ที่คิวบา และนกที่ใหญ่ที่สุด หนัก 23 กรัม พบที่เทือกเขาแอนดีสของเปรู

น้ำต้อย ความหมาย น. นํ้าหวานที่หล่ออยู่ในดอกไม้ เกิดจากต่อมนํ้าหวานซึ่งมักปรากฏอยู่ที่โคนของกลีบดอก.
ในช่วงเดือนพฤษภาคม – มิถุนายน ฮัมมิงเบิร์ดจะเริ่มผสมพันธุ์ โดยจะใช้เวลานานไม่เกิน 2-3 วินาที นกทำรังโดยใช้ เช่น เปลือกไม้ และตะไคร่ ไข่ของนกมีขนาดเล็กกว่าเม็ดกาแฟ และจะต้องการฟักนาน 12-16 วัน
นกฮัมมิงเบิร์ดมักไม่ชอบการอพยพ แต่จะมีบางชนิดที่บินอพยพไกลเป็นพันกิโลเมตร จากบริเวณที่มีอากาศหนาวไปวางไข่ในบริเวณที่มีอากาศอบอุ่น นกสามารถบินได้ไกลกว่าและนานกว่าสัตว์อื่นที่มีขนาดตัวใหญ่กว่า
ก่อนนกจะอพยพ จะกินอาหารล่วงหน้าให้น้ำหนักตัวเพิ่มถึง 50 เปอร์เซ็นต์ เพื่อสะสมไขมันที่มันจะต้องใช้ในการเดินทางไกล
ฮัมมิงเบิร์ดที่มีขนาดเล็กที่สุด คือ Bee Hummingbird นกฮัมมิ่งเบิร์ดผึ้ง ด้วยขนาดตัวไม่โตเกินกว่าผึ้ง

นกฮัมมิ่งเบิร์ดผึ้ง เป็นนกประจำถิ่นที่พบได้เพียงที่ ประเทศคิวบา บนเกาะ Isla de la Juventud เท่านั้น

น้ำหนักตัวเพียง 1.8 กรัม และมีความยาวเพียง 5 เซ็นติเมตร

เป็นนกที่มีความสามารถในการบินขึ้นลงในแนวดิ่ง เดินหน้าถอยหลัง และบินนิ่งในอากาศได้สามารถกระพรือปีกได้เร็วกว่า 80 ครั้ง/วินาที ซึ่งต้องใช้พลังงานมาก และเสียงที่กระพือปีกจึงเป็นที่มาของการเรียกชื่อนก

ลักษณะเด่นของนกฮัมมิ่งเบิร์ดผึ้ง ตัวผู้คือ ขนสีเขียว ส่วนบริเวณหัว และคอเป็นสีแดงสด

พวก มันกิน น้ำหวาน จากดอกไม้เป็นอาหารหลัก โดยใช้ลิ้นยาวๆ ของมันเลียกิน และมันต้องกินน้ำหวานจากดอกไม้กว่า 1,500 ดอก/วัน เพื่อใช้เป็นพลังงานในการกระพรือปีกถี่ยิบ

นกฮัมมิงเบิร์ดผึ้ง ตัวเมียจะสร้างรังนก ขนาดเล็กด้วยเส้นใยจากพืช ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียง 1 นิ้วสำหรับวางไข่

ฮัมมิงเบิร์ดที่มีขนาดใหญ่ที่สุด พบที่เทือกเขาแอนดีส ประเทศเปรู หนัก 23 กรัม

สามารถติดตามความน่ารักของสัตว์เลี้ยงต่อไปได้ที่ : baanpet