จระเข้น้ำจืด

ในจังหวัดเพชรบุรีของอุทยานแห่งชาติแก่งกระจานมีจระเข้อยู่ประมาณ 5 ตัว ซึ่งทั้งหมดเชื่อว่าเป็นตัวเมีย แต่หลังจากปี 2552 เป็นต้นมา จระเข้วางไข่พบเพียงปี 2552 เท่านั้น แต่ไข่ไม่ได้รับการปฏิสนธิ

• จระเข้ในบึงบอระเพ็ด จ.นครสวรรค์ มีจำนวนไม่เกิน 50 ตัว (โดยประมาณ) ที่เห็นได้ชัดเจนในปัจจุบัน 1 ตัว บริเวณสำนักงานบึงบอระเพ็ดให้นักท่องเที่ยวได้พบเห็นอยู่บ่อยครั้ง พบจุดวางไข่ที่เกาะวัดและเกาะหมอสมิทธ์ 2 จุด บริเวณคลองบึงบอระเพ็ด 1-2 จุด ในจุดต่างๆ ในบึงบอระเพ็ด ครอบคลุม 3 อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองนครสวรรค์ อำเภอชุมแสง อำเภอท่าตะโก จระเข้มีตั้งแต่ขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ่ จระเข้ส่วนใหญ่พบในเขตห้ามล่าสัตว์ป่าบึงบอระเพ็ด แต่ยังไม่มีการสำรวจสำมะโนประชากรที่แน่ชัด เนื่องจากบึงบอระเพ็ดเป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำที่ค่อนข้างเงียบ เมื่ออยู่บนบกจะซุ่มอยู่ในโพรงหญ้า เมื่ออยู่ในน้ำจะลอยขึ้นเพื่อหายใจ มองเห็นเพียงจมูกเท่านั้น จระเข้บึงกินปลา การให้อาหารแต่ละครั้งสามารถอยู่ได้ 10-15 วันโดยไม่ต้องกิน ในช่วงเวลานั้นจระเข้มักจะหาที่ซุกหัวนอนและเคลื่อนไหวช้าๆ หายาก นักวิจัยบางคนเชื่อว่ามีจระเข้เหลืออยู่ประมาณ 15-30 ตัวในบึงบอระเพ็ดภายในปี 2564 แต่ไม่มีปัญหากับคนและจระเข้ในพื้นที่ เนื่องจากชาวบ้านมีความศรัทธาต่อเจ้าแม่จระเข้เม็งตง นานมาแล้วบริเวณบึงบอระเพ็ดมีศาลบูชาเจ้าแม่หมอนทอง

• มีจระเข้อย่างน้อย 3 ตัวในบ้านคลองชมภู อุทยานแห่งชาติท้องสระหลัง จังหวัดพิษณุโลก เนินมะปราง ซึ่งเป็นประชากรจระเข้แห่งเดียวในประเทศไทยที่ยังขยายพันธุ์ตามธรรมชาติ และไม่มีประวัติทำร้ายผู้อื่น
• จุดเริ่มต้นที่จังหวัดสระแก้วในอุทยานแห่งชาติปางสีดามีจระเข้อาศัยอยู่ตามแหล่งน้ำธรรมชาติ สัมภาษณ์จากชาวบ้านที่ดำน้ำตกปลาแล้วเจอจระเข้หลายครั้งผมเห็นคนเข้ามามัดจระเข้แล้วขนออกไป ชาวบ้านยันไม่มีปัญหาจระเข้ จระเข้ไม่เคยทำร้ายชาวบ้าน แม้ว่าชาวบ้านจะพบจระเข้ในน้ำหลายครั้งระหว่างการหาปลา ทำให้ชาวบ้านเห็นด้วยกับโครงการอนุรักษ์จระเข้พื้นบ้าน ในปี พ.ศ. 2548 อุทยานฯ ได้ปล่อยจระเข้น้ำจืดของไทยเป็นครั้งแรกจำนวน 10 ตัว เป็นตัวผู้ 5 ตัว และตัวเมีย 5 ตัว และครั้งที่สองในปี พ.ศ. 2548 มีการปล่อยจระเข้เพิ่มอีก 17 ตัวในปี 2561 ปล่อยคืนสู่ธรรมชาติ.

• มีรายงานจระเข้ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าโดม อุบลราชธานี
• พบจระเข้ในอุทยานแห่งชาติทับลาน เป็นผืนป่ารอยต่อระหว่างป่าปางสีดากับป่าภูเขียว
• เมื่อปี 2556 พบซากจระเข้น้ำจืดและจระเข้มีชีวิตอีก 1 ตัวในแม่น้ำชุมพร บ้านบางสมอ ต.ตากแดด ต.ตากแดด อ.เมืองชุมพร จ.ชุมพร สันนิษฐานว่าเป็นจระเข้ตามธรรมชาติเนื่องจากก้ามและกรงเล็บของมัน เขี้ยวแก้ว ในอดีตเมื่อ 50-60 ปีก่อน บริเวณนี้เป็นที่อยู่อาศัยของจระเข้น้ำจืดจำนวนมาก แต่แล้วประชากรก็ลดน้อยลง ต่อมาก็มีคำสั่งให้จระเข้ตัวอื่นอยู่หรือตาย

คาดว่าแต่ละแห่งมีจระเข้เหลืออยู่ไม่เกิน 1-3 ตัว และมีโอกาสแพร่พันธุ์น้อยมาก จระเข้ตามธรรมชาติของไทยสุ่มเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ [เพิ่งพบที่ลานหินตาด ปลายเดือนเมษายนถึงต้นเดือนพฤษภาคม 2557 ที่จังหวัดสระแก้ว ในอุทยานแห่งชาติปางสตา มีภาพถ่ายและวิดีโอของนักท่องเที่ยวชาวสวิสเป็นหลักฐาน ประมาณว่ามีความยาวประมาณ 1.3 เมตร จระเข้น้ำจืดถูกค้นพบที่นี่ในปี 1994

วัฒนธรรมและความเชื่อ

ในประเทศไทย จังหวัดฉะเชิงเทราในหุบเขาคลองระบำ-สียัดมีความเชื่อเกี่ยวกับ “เจ้าจระเข้” ซึ่งเป็นพาหนะนำเจ้าพ่อเขากา ที่ไม่ทำร้ายใคร แต่ถ้าใครถูกโจมตี ภาคอีสานจะเสียหายยับเยิน บางส่วนของลุ่มน้ำโดมใหญ่หรือลุ่มแม่น้ำประตูก็มีความเชื่อเรื่อง “จระเข้เจ้า” แต่น่าจะเป็นจระเข้เผือกที่เรียกตามภาษาถิ่นว่า “แคโดน” ชุมชนมุสลิมคลองแสนแสบ กรุงเทพฯ มีตำนานเล่าว่าบรรพบุรุษของชาวบ้านคือจระเข้ที่อาศัยอยู่ในคลองแสนแสบ อย่างไรก็ตามในเรื่องไกรทองรูปจระเข้ก็มีสถานะและความสัมพันธ์กับมนุษย์เช่นเดียวกับในเรื่องขุนช้างขุนแผน เมื่อพลายชุมพลปราบจระเข้ได้ก็แสดงความเชื่อและทรรศนะของคนโบราณเกี่ยวกับจระเข้